W dniu 20 czerwca 2023 roku weszło w życie Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 31 maja 2023 roku w sprawie rynków kryptoaktywów (MiCA), pierwsza i unikalna w skali świata kompleksowa regulacja rynku kryptoaktywów, zaprojektowana w celu zapewnienia przejrzystych, jednolitych i bezpiecznych ram prawnych dla wszystkich graczy działających w branży kryptoaktywów, w tym emitentów, usługodawców i inwestorów, zawierająca w szczególności ustanowienie pewnego zakresu ochrony tych ostatnich.
Nowa regulacja dokuje podziału kryptoaktywów na trzy kategorie: tokeny powiązane z aktywami (ARTs - asset-referenced tokens), tokeny będące pieniądzem elektronicznym (EMTs - e-money tokens) oraz tokeny użytkowe (utility tokens). Co do zasady, poza zakresem regulacji pozostaną tokeny niewymienne (NFTs – non-fungible tokens) oraz tokeny będące instrumentami finansowymi.
Kogo dotyczy MiCA?
Emitenci kryptoaktywów
Rozporządzenie MiCA szczegółowo reguluje zasady wprowadzania kryptoaktywów do obrotu przez emitentów, którzy w większości przypadków zobowiązani będą do uzyskania zezwolenia na ofertę publiczną tokenów i na ubieganie się o ich dopuszczenie do obrotu na terenie Unii Europejskiej, w drodze wniosku składanego do właściwego organu państwa członkowskiego, a także do posiadania siedziby na terenie UE. W ramach procedury, na emitentach spoczywać będzie m.in. obowiązek publikacji dokumentu informacyjnego (tzw. white paper), zawierającego szczegółowy opis tokenu, tokenomii, praw i obowiązków związanych z tokenem oraz powiązanego z nim ryzyka. Rozporządzenie wprowadza również szczegółowe wytyczne dla materiałów marketingowych ofert publicznych kryptoaktywów, podobne do przepisów dotyczących reklamy instrumentów finansowych. Szczegółowy zakres obowiązków zależeć będzie od rodzaju emitowanych tokenów, przy czym najbardziej rygorystyczne zasady przewidziane są w przypadku tokenów będących pieniądzem elektronicznym (EMT). W tym przypadku, emitentami będą mogły zostać wyłącznie instytucje kredytowe lub instytucje pieniądze elektronicznego.
Usługodawcy w zakresie rynku kryptoaktywów
Regulacja obejmie również usługodawców w zakresie rynku kryptoaktywów (tzw. CASPs – crypto-asset service providers), w tym kantory kryptowalut, giełdy kryptowalut, brokerów kryptowalut, portfele kryptowalut, podmioty świadczące spersonalizowane usługi doradcze. Przez usługę w zakresie kryptoaktywów MiCA definiuje zapewnianie przechowywania kryptoaktywów i administrowania nimi w imieniu klientów, prowadzenie platformy obrotu kryptoaktywami, wymiana kryptoaktywów na środki pieniężne lub na inne kryptoaktywa, wykonywanie lub przekazywanie zleceń związanych z kryptoaktywami w imieniu klientów, plasowanie kryptoaktywów, doradztwo w zakresie kryptoaktywów, zarządzanie portfelem kryptoaktywów oraz świadczenie usług transferu kryptoaktywów w imieniu klientów.
Podmioty takie zobowiązane będą m.in. do uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności w charakterze dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów na terenie Unii Europejskiej, w drodze wniosku składanego do właściwego organu państwa członkowskiego, a także do posiadania siedziby na terenie UE oraz tzw. zabezpieczenia ostrożnościowego – polisy lub rezerwy, wynoszącej w zależności od zakresu świadczonych usług, od 50 000 do 150 000 euro.
Inwestorzy
W końcu rozporządzenie MiCA ma zapewnić również pewien podstawowy zakres ochrony dla inwestorów, szczególnie narażonych na nieuczciwe działania na rynku kryptoaktywów. Posiadaczom tokenów będących pieniądzem elektronicznym (EMT) przysługiwać będzie wobec emitenta w każdym czasie roszczenie o wykup takich tokenów, poprzez zapłatę przez emitenta wartości nominalnej tokenów w środkach pieniężnych innych niż pieniądz elektroniczny, w walucie powiązanej z tokenem. Posiadaczom takich tokenów przysługiwać będzie również roszczenie odszkodowawcze wobec emitenta oraz członków organu administracyjnego lub nadzorczego emitenta w przypadku podania w dokumencie informacyjnym (wspomniany wcześniej white paper) niepełnych, nierzetelnych, niejasnych lub wprowadzających w błąd informacji, za wszelkie straty poniesione w wyniku tego naruszenia.
Roszczenie wykupu tokenów przez emitenta będzie przysługiwać również pod pewnymi warunkami posiadaczom tokenów powiązanych z aktywami (ART), w drodze płatności w środkach pieniężnych innych niż pieniądz elektroniczny, odpowiadającej wartości rynkowej aktywów powiązanych z tokenami powiązanymi z aktywami, albo poprzez dostarczenie aktywów powiązanych z tymi tokenami. Ponadto emitenci takich tokenów zobowiązani będą ustanowić i utrzymywać rezerwę aktywów, w wysokości co najmniej równej łącznej wartości roszczeń, jakie mają względem emitenta posiadacze tokenów powiązanych z aktywami, która będzie prawnie oddzielona oraz wolna od roszczeń innych niż związanych z wykupem.
Od kiedy obowiązywać będzie MiCA?
Przepisy rozporządzenia MiCA w zakresie emisji tokenów będących pieniądzem elektronicznym (EMT) oraz tokenów powiązanych z aktywami (AMT) wejdą w życie już 30 czerwca 2024 roku, natomiast w pełnym zakresie rozporządzenie MiCA zacznie obowiązywać od dnia 30 grudnia 2024 roku. Należy oczekiwać, że w następnych miesiącach opublikowane zostaną założenia lub projekty krajowych oraz unijnych aktów prawnych, rozwijających regulację przewidzianą w MiCA. Ze względu na rozległość regulacji, warto już wcześniej podjąć odpowiednie kroki w celu implementacji MiCA do swojego biznesu.